CAJON (z hiszp. cajon – czyt. kachon „skrzynia”) – skrzynka perkusyjna, drewniany instrument perkusyjny pochodzący z Afryki, wymyślony przez afrykańskich niewolników na kontynencie amerykańskim, w Peru. Stamtąd trafił do Europy, gdzie zaczęli go używać muzycy flamenco.W środku cajonu zainstalowane są zwykle struny werblowe lub zwykłe naciągnięte na przednią ściankę, owe struny pomagają wydać znany dźwięk. Instrument ma zwykle kształt prostopadłościanu. Gra się na nim, siedząc okrakiem na jego górnej części i uderzając dłońmi w przednią ścianę. Tylna ściana posiada otwór.
Niewolnicy pochodzenia Afrykańskiego (Afryka Zachodnia i Środkowa) przebywający w Ameryce Południowej, szczególnie w Peru, są uważani za źródło bębna Cajon, choć instrument był powszechnie wykonywany w całej Ameryce.
Wiedząc, że Cajon pochodzi z hiszpańskiej kolonialnej Ameryki Południowej, są dwie dodatkowe teorie pochodzenia tego instrumentu. W portowych miastach jak Matanzas wykorzystywane były skrzynie transportowe, w których przenoszono ryby, do wykonania instrumentu muzycznego, który służył jako instrument perkusyjny – Cajon.
Inna teoria zakłada, że niewolnicy po prostu używali skrzyń jako instrumentów muzycznych do zwalczania współczesnych hiszpańskich kolonialnych zakazów muzycznych. W ten sposób łatwo było pomylić Cajon od siedzeń czy taboretów, unikając tym samym identyfikację jako instrumentów muzycznych. Według wszelkiego prawdopodobieństwa jest to połączenie tych czynników – afrykańskie pochodzenie i hiszpańskie przeciwskazanie muzyki niewolników – które doprowadziły do kreacji i powstania instrumentu – Cajon.
W czasach współczesnych instrument stał się integralną częścią peruwiańskiej oraz kubańskiej muzyki. Na Kubie jest znany jako kubańskie pudło perkusyjne, które pierwotnie było używane do gry Rumby Yambu. W roku 1970, peruwiański kompozytor i „Mistrz Cajon” Caitro Soto dał Cajon jako prezent dla hiszpańskiego gitarzysty Paco de Lucía podczas jednej z jego wizyt w Peru. De Lucía zafascynował się dźwiękiem i wykorzystaniem tego instrumentu, przed wyjazdem z kraju kupił następny instrument. Później wprowadził Cajon do muzyki flamenco w Europie.
Budowa cajon
Do budowy pięciu z sześciu boków instrumentu stosuje się arkusze drewniane lub ze sklejki o grubości od 0,8 do 1,5 cm. Szóstą ściankę stanowiąca płytę uderzaną (inaczej płyta „czołowa” instrumentu) wykonuje się z cieńszej sklejki (0,3 – 0,5 cm) i przykręca na śruby. Poprzez dokręcanie lub luzowanie śrub w górnej części tejże płyty modyfikujemy brzmienie oraz wrażliwość dynamiczną instrumentu. W płycie tylnej rezonansowej, (zwanej też basową lub tapa) wycięty jest otwór rezonansowy. Wewnątrz znajdują się struny lub sprężyny werblowe, dotykające płyty czołowej, dające specyficzny szelest – efekt werblowy – podczas gry.
Nasze cajony mają wymiary 45 cm wysokości i 33 szerokości. Grubość ścianek to 10 mm a przednia płyta jest o grubości 3 mm. Cajony wykonane są ze sklejki liściastej.
Jak grać na Cajonie
Typowa pozycja ułożenia rąk na Cajonie na zdjęciu. Siedząc uderzamy dłońmi przednią część instrumentu zwanego płytą czołową. W okolicach środka wydobywany jest dźwięk basu, natomiast górną część wykorzystujemy to dźwięków tonu i „slapu”. Oczywiście każdy Cajon jest inny, wszystko zależy od materiału, konstrukcji, nastrojenia itp. dlatego poza podstawowym dźwiękiem basu i tonu znajdują się ukryte dźwięki tak zwane „czułe punkty”. Aby wydobyć dźwięk basu oderzamy całą dłonią ze złączonymi do siebie palcami. W górnej części płyty czołowej wydobycie dźwięku następuje poprzez uderzenie połową dłoni wraz ze złączonymi palcami lub samymi rozłączonymi palcami. Jest wiele metod i styli grania na Cajonie, wszystkie z nich są sprawą gustu.